26/11/2015

Mükemmeliyetçilik Nedir, Nasıl Aşılır?

Mükemmeliyetçi olma durumu, ilk bakışta olumlu bir davranış olarak görünse de genellikle kişinin kendisini aşırı zorlama noktasına varabilen bir davranış şeklidir. Kişi, ilgilendiği herhangi bir konuda (iş ya da özel yaşam fark etmeksizin) en başarılı sonucu alma dürtüsünü sürekli aktif hâlde tutmasını sağlar. Sınavdan 95 alıp “Nerede hata yapmışımda bu sonuç bana reva görülmüş?” şeklinde aslında var olan başaryı bir kenara bırakıp bardağın boş tarafına yoğunlaşmaktır.

Mükemmeliyetçi kişiler en büyük zararı, bilinçli ya da bilinçsiz bir şekilde bardağın boş tarafına bakma eğilimi sayesinde görürler. Hem psikolojik, hem de fizyolojik olarak kişi kendisini fazlaca zorlar.

Mükemmeliyetçilik ne değildir?

“Elinden gelenin en iyisini yapmak” ile mükemmeliyetçiliği karıştırmamak gerekir. Elinden gelenin en iyisini yapan kişiler, genellikle hayal et, planla ve yap mantığıyla ilerlediklerinde yaptıkları işten mutlu olurlar. Diğer yandan mükemmeliyetçi kişiler, hiçbir koşulda hata yapılmaması gerektiğine inanmaları nedeniyle kendilerinden ya da yaptıklarından (ve hatta bazen her ikisinden de) sürekli kuşkulanıp kaygılı bir yaşam sürerler. Ulaştıkları başarı içerisinde yaşanan en ufak bir aksaklık onlara “görev başarısız” mesajı verebilir. Mutlu olma yolunda en büyük engellerden biride dolaylı olarak mükemmeliyetçiliktir.

Mükemmeliyetçilik korkuları beraberinde getirir.

Biraz önce de belirttiğimiz gibi “hata yapmak” konusunda çekinceler (korkular demek daha doğru olabilir), “hata"dan kaçındıkları için sıklıkla öğrenme ve kendini geliştirme fırsatından mahrum kalabilirler. Aynı şekilde "başarısız olmak”, kendilerine olan özsaygılarını kaybetmeleri anlamına geldiğini düşünürler. Başarısızlığın bir çok yansıması içsel dünyalarında yıkıcı etki yaratabilir. Bir başka korku ise “onaylanmak"tır. Yapılan işlerde yaşanabilecek olası hatalar, çeşitli mercilerce eleştiri ya da yargılama oluşturacağı için(!) bu yargılardan korunmaya çalışırlar.

Mükemmeliyetçi kişilerin hayatları boyunca bir çok yargıları vardır. Gerek toplumsal, gerek sektörel, gerekse farklı mecralarda kısıtlamaları mükemmeliyetçi çerçevede otomatik olarak belirlerler. Buradan bakıldığında hem kendilerine hem de çevrelerine karşı esnek olmadıklarını söylemek mümkün olabilir.

Mükemmeliyetçi Davranış Şekilleri;

  - Hayalleri, işleri ya da yapılması gerekenleri erteleme eğilimi.
  - Önce kendilerini değil, başkalarını değiştirmeye çalışma çabaları. (Ki bu en zorudur)
  - Fazlasıyla aşırı disiplin, düzen, sıra ve planlama.
  - Yapılmış ve bitmiş olan işlerin üzerinden defalarca geçerek düzenleme çalışmalarına zaman ayırlamarı ve aynı işleri tekrarlamaları.
  - Sürekli denetleme gereği(!) ve onay beklemeleri.

Mükemmeliyetçilikten uzaklaşmak?

Mükemmeliyetçilikten uzaklaşmanın en temel ilk adımı, kimsenin mükemmel olamayacağını kabul etmektir. Kişi için bu çok zor bir durum olabilir. Bu sebeple önemli bir cesaret ister. Bu gerçeği kabullendikten sonra mükemmeliyetçiliğin yarar ve zararlarını ayrı ayrı listelemek, bulunuğunuz noktayı size gösteriyor olacaktır. Mükemmeliyetçilik size somut olarak neler katıyor, diğer tarafta mükemmeliyetçiliğiniz için ne gibi zorluklara göğüs germek zorunda kalıyorsunuz?

Eleştirel düşünce tarzınızın farkında olmak da önemli bir başka nokta. Kendinizi her konuda en mükemmele odaklamak yerine daha gerçekçi hedefler koyun. Bunu alışkanlık hâline getirin. Başkasının ya da kendinizin yaptığı işler/davranışlar içerisinde olumlu yanları aramaya çalışın.

Süreç içerisinde sizi rahatsız eden "başarısızlıklarınızı”(!) tekrar gözden geçirip “Bu gerçekten sandığım kadar kötü mü?” diye sorgulayın. Bu sorgulama sırasında yargılarınızdan ve mükemmeliyetçiliğinizden mümkün olduğunca sıyrılın.

Eleştiriler hayatımızın her alanında bizlerle olan bir olgu. Bu sebeple eleştirilmeyi bir hakaret olarak algılamayın. Aldığınız geri bildirimleri yaptığınız işler üzerinde “bir sonraki adımda daha iyi nasıl yapabilirim?” şeklinde öneri olarak görün. Hatanız sebebiyle aldığınız eleştirilere karşı kendinize “herkesin hata yapabileceği"ni hatırlatın.

Unutmayın!.. Hayatınızda alan kaplayan davranışlarınızın önüne geçmek konusunda önce karar almak, en büyük avantajlardan bir tanesidir.

1 2 3 4 5

Her danışan için bir fidan dikilmektedir.